Het kan hertraumatiserend zijn om chronologisch te praten over traumatische gebeurtenissen, vooral als iemand zich gedwongen voelt om elk detail te herbeleven. Dit kan het zenuwstelsel activeren en een sterke stress- of angstreactie oproepen. Trauma-experts zoals Ruth Lanius benadrukken dat traumatische herinneringen vaak fragmentarisch worden opgeslagen en niet op een lineaire manier in het geheugen aanwezig zijn. Daarom is het meestal niet helpend om trauma chronologisch te bespreken.

In plaats daarvan kunnen lichaamsgerichte en geïntegreerde benaderingen helpen om regulatie en veiligheid te herstellen, wat de essentiële eerste stappen zijn. Deze benaderingen richten zich op het kalmeren van het zenuwstelsel en het creëren van een veilige basis. Dit proces helpt iemand zich weer veilig in hun eigen lichaam te voelen, wat ruimte biedt voor verdere heling. Echter, traumaherstel gaat niet alleen over het reguleren van symptomen of het kalmeren van het lichaam; regulatie en veiligheid vormen juist de fundamenten voor transformatie.

Wanneer iemand voldoende stabiliteit heeft bereikt, kan het proces van diepere verwerking beginnen. Hierbij wordt het trauma niet alleen gereguleerd, maar ook geïntegreerd en omgevormd, zodat het individu zelfverzekerder, vrijer en veerkrachtiger wordt. De benaderingen hieronder ondersteunen zowel de initiële veiligheid als de diepere transformatie die nodig is voor duurzame heling:

• Polyvagaal in therapie: Gebaseerd op de polyvagaaltheorie van Stephen Porges en verder ontwikkeld door Deb Dana, helpt deze benadering mensen om hun autonome zenuwstelsel te begrijpen en te reguleren. Trauma kan ervoor zorgen dat het zenuwstelsel vastzit in overlevingsreacties zoals vechten, vluchten, bevriezen, instorten, dissociëren en/of aanpassen. Polyvagaal in therapie biedt technieken om het zenuwstelsel te kalmeren, wat cruciaal is voor het ontwikkelen van een basisgevoel van veiligheid. Deze basis maakt het mogelijk om verder te gaan naar emotionele verwerking en transformatie, waarbij iemand niet langer door het trauma wordt beperkt.
  

• Internal Family Systems (IFS): IFS gaat uit van het idee dat we verschillende “delen” in onszelf hebben die elk een rol spelen in onze innerlijke beleving. Bij trauma kunnen sommige delen getraumatiseerd zijn, terwijl andere delen zich beschermend opstellen. IFS helpt mensen om op een compassievolle manier met deze delen te werken, zonder dat ze hun trauma gedetailleerd of chronologisch hoeven te herbeleven. Door veiligheid te creëren in de relatie met deze delen, kan iemand ze integreren en zelfs omvormen. Dit bevordert een dieper begrip en transformeert de manier waarop men zich tot het trauma verhoudt.

• Somatische therapieën: Deze benaderingen richten zich op hoe trauma zich in het lichaam manifesteert. Door lichaamsbewustzijn te ontwikkelen en spanning te kunnen observeren, helpen somatische therapieën om de fysieke effecten van trauma te reguleren. Dit creëert een basis van veiligheid, waardoor iemand verder kan gaan naar de transformatie van de relatie met het trauma. Het lichaam wordt niet alleen gekalmeerd, maar ook gezien als een bron van kracht en wijsheid, waarmee iemand leert ervaren dat lichamelijke sensaties niet eng zijn maar geholpen kunnen worden veiligheid te vinden.

• Somatische EMDR: Somatische EMDR is een aanpassing van de traditionele EMDR-techniek, waarbij bilaterale stimulatie wordt gecombineerd met een focus op lichamelijke gewaarwordingen. In plaats van zich alleen te richten op traumatische cognitieve herinneringen, betrekt Somatische EMDR ook de fysieke sensaties die met het trauma verbonden zijn. Dit helpt niet alleen bij regulatie en ontlading van spanning, maar ondersteunt ook de integratie van de traumatische ervaring. Door trauma op een veilige, lichaamsgerichte manier te verwerken, kan iemand zowel lichamelijk als emotioneel transformeren.

• Mindfulness en ademhalingstechnieken: Mindfulness en ademhaling zijn waardevolle hulpmiddelen om in het moment te blijven en het zenuwstelsel te kalmeren. Ze helpen om bewustzijn van het lichaam te vergroten en emoties te reguleren, wat essentieel is voor de stabiliteit die nodig is voor transformatie. Na verloop van tijd kunnen deze technieken een diepere verbinding met het lichaam en de geest bevorderen, waardoor iemand sterker en meer in balans raakt, niet alleen ondanks het trauma, maar ook dankzij de groei die daaruit voortkomt.

Het trauma-herstelproces bestaat dus uit meer dan alleen regulatie en het herstellen van een gevoel van veiligheid; deze eerste stappen openen de deur naar een diepere transformatie. Zoals Ruth Lanius en andere experts benadrukken, begint het proces met stabilisatie, maar het einddoel is om de persoon te helpen niet alleen te herstellen, maar ook om te groeien en een vrijer leven te kunnen leven.