In reguliere zorgsystemen is een formele diagnose nodig om toegang te krijgen tot zorg en dat vergoed te krijgen, maar dit kan problematisch zijn, vooral vanuit een Traum Informed perspectief. Mensen die met de gevolgen van trauma leven, ontwikkelen vaak overlevingsstrategieën zoals hyper-alertheid, emotionele ontkoppeling of vermijding. Deze reacties worden vaak pas erkend als “hulpbehoevend” wanneer ze voldoen aan de criteria van een diagnose, terwijl ze in feite manieren zijn waarop iemand heeft leren overleven in moeilijke omstandigheden. Het pathologiseren van deze reacties kan stigmatiserend zijn en het herstel juist in de weg staan.

Het medische model richt zich sterk op het diagnosticeren van afwijkingen van de norm, waarbij emoties zoals angst of depressie vaak als stoornissen worden gezien. Dit kan ertoe leiden dat mensen gereduceerd worden tot hun diagnose, terwijl hun overlevingskracht en huidige ervaring niet volledig worden erkend. Deze focus op labels kan leiden tot gevoelens van machteloosheid, waarbij de diagnose centraal staat en niet de persoon als geheel.

Ook fuik voor de zorgverlener

Dit probleem beperkt niet alleen cliënten, maar ook zorgverleners zelf. Zij bevinden zich vaak in een vergelijkbare ‘fuik’, omdat ze gedwongen worden om te werken binnen de grenzen van diagnoses en verzekeringsvoorwaarden. Dit kan hun mogelijkheden om herstelgerichte, op welzijn gebaseerde zorg te bieden, beperken. Zorgverleners die een Trauma Informed benadering willen toepassen worden geconfronteerd met de paradox dat hoewel ze cliënten willen ondersteunen op een manier die gericht is op groei en veerkracht, het systeem hen dwingt om zich te richten op formele diagnoses. Dit kan leiden tot morele stress en burn-out, omdat zorgverleners in conflict komen met hun eigen waarden en ethiek.

Voor sommigen kan een diagnose echter een tijdelijke veilige schuilplek bieden. Het label kan erkenning geven voor de pijn en worstelingen die iemand ervaart. Wanneer mensen jarenlang hebben gevochten om serieus genomen te worden, kan een diagnose validerend zijn. Maar als de diagnose wordt gezien als een eindpunt in plaats van een startpunt, kan het beperken. Het kan voorkomen dat mensen verder gaan met groeien of genezen, en hen het idee geven dat hun toestand onveranderlijk is, terwijl er juist ruimte moet zijn voor herstel en een vrijer leven.

Verzekeringsmaatschappijen

Verzekeringsmaatschappijen versterken deze dynamiek doordat zij vaak een formele diagnose vereisen voordat behandelingen worden vergoed. Dit zorgt ervoor dat mensen zonder erkende diagnose moeite hebben om toegang te krijgen tot zorg, ook al ervaren ze nog steeds de manifestatie en gevolgen van trauma. Het gevolg is dat zowel zorgverleners als cliënten zich soms meer richten op het diagnosticeren dan op herstel, wat kan leiden tot het pathologiseren van normale overlevingsstrategieën. Dit creëert niet alleen stigmatisering, maar ook barrières voor mensen die zorg nodig hebben, en legt extra druk op zorgverleners die hun cliënten graag breder willen ondersteunen.

Trauma Informed voor het hele systeem

Een Trauma Informed benadering werkt anders. Het erkent dat overlevingsstrategieën, zoals vermijding of emotionele ontkoppeling, geen symptomen van ziekte zijn, maar normale reacties op abnormale omstandigheden. In plaats van zich te concentreren op het labelen van mensen, richt een Trauma Informed benadering zich op het bieden van ondersteuning die is afgestemd op de unieke behoeften van het individu. Dit voorkomt stigmatisering door de mens achter de symptomen te zien, en werkt samen met de persoon in plaats van hen te definiëren door hun diagnose. Cruciaal is dat dit model ruimte biedt voor groei en veerkracht, zonder iemand vast te zetten in een statisch label.

Ook voor zorgverleners zou deze benadering ruimte moeten bieden voor een flexibeler, mensgerichter zorgproces. Wanneer zorginstellingen de focus verleggen van diagnoses naar welzijn en veerkracht, ontstaat er een systeem waarin zowel cliënten als zorgverleners kunnen floreren. Zorgverleners hebben dan de vrijheid om zorg op maat te leveren, zonder het gevoel vast te zitten in een systeem dat hun professionele autonomie beperkt.

Verzekeringsmaatschappijen zouden een sleutelrol kunnen spelen in het veranderen van dit systeem. In plaats van zorg alleen te vergoeden op basis van een diagnose, zouden ze zorg moeten dekken op basis van welzijn en de werkelijke behoeften van de cliënt. Dit zou de druk wegnemen om mensen binnen strikte diagnostische kaders te plaatsen en meer ruimte creëren voor flexibele, op herstel gerichte zorg die de autonomie en veerkracht van mensen ondersteunt.

Vrijheid en ruimte

Het huidige zorgsysteem creëert dus vaak nog barrières voor zowel mensen zonder diagnose als zorgverleners, wat leidt tot machtsongelijkheid en gevoelens van hulpeloosheid. Zorg zou beschikbaar moeten zijn voor iedereen die dat nodig heeft, zonder de nadruk te leggen op “wat er mis is”, maar op hoe mensen kunnen herstellen en een vrijer, krachtiger leven kunnen leiden. Daarnaast moeten zorgverleners de ruimte krijgen om hun werk te doen op een manier die zowel hen als hun cliënten ondersteunt.

Samenvattend: Trauma Informed zorg richt op het erkennen van de persoon als geheel, hun overlevingsstrategieën niet pathologiseren, en de machtsdynamieken in systemen afbreken. Diagnoses mogen geen belemmering vormen voor herstel of groei. Verzekeringsmaatschappijen hebben hierin een sleutelrol en zouden zorg moeten dekken op basis van de werkelijke behoeften van individuen, zonder stigmatisering of afhankelijkheid van formele diagnoses. Dit zou mensen helpen om voorbij hun overlevingspatronen te groeien en een leven van (meer) vrijheid en kracht te leiden. Zorgverleners moeten hierbij ook ondersteund worden, zodat zij de vrijheid en autonomie hebben om zorg te bieden die herstelgericht en mensgericht is.

Download het gratis E-Book: Introductie Trauma Informed Care hier: https://traumainformedtraining.thinkific.com/products/digital_downloads/ebooktraumainformedcare

Bekijk het trainingsaanbod hier: https://traumainformedtraining.thinkific.com/